อาหารเป็นพิษ (Food Poisoning)

ภัยเงียบที่มากับอาหารที่เรากิน

อาหารเป็นพิษคืออะไร?

อาหารเป็นพิษ (Food Poisoning) คือภาวะที่เกิดจากการรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่ปนเปื้อนเชื้อโรค เช่น แบคทีเรีย ไวรัส หรือสารพิษที่สร้างโดยเชื้อจุลชีพ ซึ่งส่งผลต่อระบบทางเดินอาหารโดยตรง ทำให้เกิดอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสียในระยะเวลาอันรวดเร็วหลังจากกินอาหารนั้นเข้าไป

สาเหตุของอาหารเป็นพิษ

• เชื้อแบคทีเรีย
  ซัลโมเนลลา (Salmonella): พบในไข่ดิบ เนื้อสัตว์ดิบ หรือสุกๆ ดิบๆ
  อีโคไล (E. coli): พบในเนื้อดิบ ผักผลไม้ที่ล้างไม่สะอาด
  แคมไพโลแบคเตอร์ (Campylobacter): มักพบในไก่ดิบหรือปรุงไม่สุก
• ไวรัส
  โนโรไวรัส (Norovirus): ติดง่ายจากน้ำหรืออาหารที่ปนเปื้อน
  โรตาไวรัส (Rotavirus): พบมากในเด็กเล็ก
• สารพิษจากเชื้อราและแบคทีเรีย
  เช่น สารพิษในอาหารกระป๋องที่หมดอายุ หรืออาหารที่เก็บไว้นาน
  
  

อาการของอาหารเป็นพิษ

อาการมักเกิดขึ้นภายใน 1–72 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหาร และอาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน เช่น:

• คลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดท้อง บิดเกร็ง
• ท้องเสีย (อาจมีมูกหรือเลือด)
• มีไข้ หนาวสั่น
• อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร
• ปากแห้ง กระหายน้ำ (อาการขาดน้ำ)
  

ในเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ อาจมีอาการรุนแรงและเสี่ยงต่อการเสียชีวิตได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง

การดูแลและรักษาเบื้องต้น

• ดื่มน้ำมากๆ เพื่อชดเชยน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไป
• หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด มัน หรือย่อยยาก จนกว่าอาการจะดีขึ้น
• ใช้ผงเกลือแร่ (ORS) หรือเครื่องดื่มเกลือแร่เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ
• หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2 วัน หรือมีไข้สูง อาเจียนรุนแรง หรือถ่ายเป็นเลือด ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
  
  
  

วิธีป้องกันอาหารเป็นพิษ

1. ล้างมือให้สะอาด ก่อนปรุงอาหารและก่อนกินอาหาร
2. ปรุงอาหารให้สุกทั่วถึง โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ ไข่ และอาหารทะเล
3. เก็บอาหารในอุณหภูมิที่เหมาะสม อย่าทิ้งอาหารไว้นานที่อุณหภูมิห้อง
4. ล้างผักผลไม้ให้สะอาด ก่อนบริโภคหรือปรุงอาหาร
5. ไม่ใช้มีดหรือเขียงร่วมกันระหว่างอาหารดิบกับอาหารสุก เพื่อป้องกันการปนเปื้อน
6. ระวังอาหารจากแหล่งที่ไม่น่าเชื่อถือ เช่น อาหารริมทางที่ไม่ได้ปิดฝาครอบ หรือไม่มีการดูแลความสะอาด
   

ใครบ้างที่เสี่ยง “อาหารเป็นพิษ” ได้ง่าย?

แม้ว่าทุกคนสามารถเป็นอาหารเป็นพิษได้ แต่กลุ่มต่อไปนี้จะเสี่ยงมีอาการรุนแรงหรือภาวะแทรกซ้อนมากกว่าคนทั่วไป:

1. เด็กเล็ก – ระบบภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์ เสี่ยงขาดน้ำง่าย
2. ผู้สูงอายุ – ระบบย่อยอาหารและภูมิคุ้มกันเริ่มเสื่อมถอย
3. หญิงตั้งครรภ์ – การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนทำให้ภูมิคุ้มกันอ่อนลง
4. ผู้ที่มีโรคประจำตัว – เช่น เบาหวาน โรคไต หรือผู้ที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกัน
5. ผู้ที่รับประทานอาหารนอกบ้านบ่อย – เช่น พนักงานออฟฟิศ นักเรียน นักศึกษา หรือสายสตรีทฟู้ด
   
   
   

อาหารที่ต้องระวังเป็นพิเศษ

• อาหารปรุงไม่สุก เช่น ปลาดิบ ยำ สเต็กแบบ rare
• อาหารที่ตั้งทิ้งไว้ที่อุณหภูมิห้องเกิน 2 ชั่วโมง
• อาหารกระป๋องที่บวม หรือมีรอยรั่ว
• อาหารที่หมดอายุหรือใกล้หมดอายุ
• นมที่ไม่ได้ผ่านการพาสเจอไรซ์
  
  
  

เคล็ดลับดีๆ เพื่อห่างไกลอาหารเป็นพิษ

✅ ใช้เทคนิค “แยก – ล้าง – ปรุง – แช่เย็น”

• แยก อาหารดิบกับสุก ไม่ใช้ภาชนะร่วมกัน
• ล้าง วัตถุดิบให้สะอาดก่อนปรุง
• ปรุง อาหารให้สุกทั่วถึง
• แช่เย็น อาหารที่เหลือไว้ไม่เกิน 2 ชั่วโมง
  

✅ พกเจลแอลกอฮอล์หรือล้างมือก่อนรับประทานอาหาร
✅ เลือกร้านอาหารที่สะอาด ได้มาตรฐาน
✅ หลีกเลี่ยงการกินของเหลือค้างคืนโดยไม่อุ่นให้ร้อนก่อน
✅ อ่านฉลากอาหารก่อนซื้อทุกครั้ง โดยเฉพาะวันหมดอายุ

ข้อควรระวังในการใช้ยา

หลายคนมักรีบดื่มยาหยุดถ่ายเมื่อเกิดอาการท้องเสียจากอาหารเป็นพิษ แต่อาจเป็นการทำให้เชื้อโรคค้างอยู่ในร่างกายนานขึ้น เพราะอาการท้องเสียคือกลไกธรรมชาติที่ร่างกายพยายามขับเชื้อออกมา ดังนั้น ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาหยุดถ่ายโดยไม่จำเป็น และหากจำเป็นควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

เมื่อไรควรไปพบแพทย์ทันที?

• ถ่ายเหลวเกิน 6 ครั้ง/วัน หรืออาเจียนมากกว่า 3 ครั้ง
• มีอาการขาดน้ำ เช่น ปากแห้ง ปัสสาวะน้อย วิงเวียน
• ถ่ายเป็นมูกเลือด หรือมีไข้สูงกว่า 38.5°C
• อาการไม่ดีขึ้นภายใน 48 ชั่วโมง
• มีภาวะโรคประจำตัวอยู่เดิม
  
  
  

สรุปท้ายบทความ

อาหารเป็นพิษเป็นเรื่องที่อาจดูเล็กน้อย แต่หากไม่ดูแลอย่างถูกวิธีอาจกลายเป็นเรื่องใหญ่ได้ การใส่ใจเรื่องอาหารและความสะอาดในชีวิตประจำวันจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง หากดูแลตัวเองได้ดี ก็ห่างไกลโรคได้แน่นอนค่ะ 💪🥦🍱